Explorastory

Polynesische tatoeages

Eind 19de eeuw bevond een man uit Samoa, een eiland in Polynesië, zich in Brussel toen hij stierf aan de mazelen. De medische faculteit van de ULB bewaarde zijn getatoëerde huid als studieobject en curiosum. (Tegenwoordig woedt er een debat of het wel ethisch is om zulke menselijke resten nog tentoon te stellen.) Dat de volgetatoeëerde man uit Polynesië kwam, was geen toeval.

Gelooide mensenhuid met tatoeages uit Amerikaans-Samoa

Ontdek Polynesische kunstvoorwerpen in het MAS in Antwerpen.

De term ‘tattoo’ komt namelijk ook uit die eilandrijke regio in Oceanië, meer bepaald uit Tahiti. De Britse zeevaarder James Cook hoorde het op zijn eerste zeereis over de Grote Oceaan (1768-1771). Aan boord van zijn HMS Endeavour was de botanist en kunstenaar Sydney Parkinson, die in zijn reisjournaal het Tahitiaanse woord tatau introduceerde in de Engelse taal.

Tekening van een getatoeëerde Maori in de late 18de eeuw

Tatoeages waren niets nieuws voor de 18de-eeuwse Europeaan. De oudste in Europa gevonden mummie, ‘ijsman’ Ötzi, had er 61.

De praktijk bestond ook in de oudheid en verdween wellicht nooit helemaal in de middeleeuwen. Maar vanaf de 15de eeuw kreeg Europa via zijn ontdekkings- en veroveringstochten wel een nieuwe blik op het gebruik van tatoeages in andere culturen.

De Polynesische lichaamsversieringen spraken erg tot de verbeelding van de Europeanen. Op de Fiji-eilanden kregen enkel meisjes tatoeages – zonder konden ze niet trouwen. Voor de Maori (in huidig Nieuw-Zeeland) was tatoeëren in het gezicht een heilig ritueel. In Tonga en Samoa werden krijgers van het middel tot onder de knie helemaal vol getatoeëerd.

Ook het het Koninklijk Museum voor Kunst en Geschiedenis in Brussel heeft heel wat stukken uit Polynesië in de collectie.

Op verschillende plaatsen verboden de (christelijke) koloniale grootmachten eeuwenoude tradities van tatoeëren. In de tweede helft van de 20ste eeuw ontstond er een revival, al bleven overheden het handmatig tatoeëren met houten en benen materialen soms uit gezondheidsoverwegingen verbieden, zoals in Frans-Polynesië in 1986. Polynesische tatoeages inspireerden ook westerlingen tot ‘tribal tattoos’. Maar op die manier gebruik maken van elementen van een cultuur of religie waar je zelf geen deel van uitmaakt, wordt door sommigen als onrespectvol beschouwd.

Zet je avontuur meteen verder!

De Auschwitztatoeage van Regine Beer

Regine Beer, een van de weinigen die terugkeerden van Auschwitz behield haar blauwe tatoeage met het nummer A 5148 als herinnering en als bewijs van de ondenkbare gruwel van de jodenvervolging.

Professor Tattoo Joe Pancho

Een van de eerste tatoeagestudio’s in België was die van Joe Pancho, geopend in 1943 in de Antwerpse Schipperstraat.

De getatoeëerde varkens van Wim Delvoye

Door doodshoofden, adelaars, religieuze iconografie en zelfs Disneyfiguren op de ruggen van varkens te tatoeëren, kregen de dieren iets menselijks.

Ontdek het erfgoed in het echt

Koninklijk Museum voor Kunst en Geschiedenis

Hier ga je van de verre prehistorie tot de 20ste eeuw, en van Zuid-Amerika naar Zuidoost-Azië. ‘Oudheid’ evoceert de beschavingen van Egypte, Mesopotamië, Griekenland en Rome. In ‘Kunstnijverheid’ krijg je de geschiedenis van de Europese sierkunsten.

Brussel

MAS

Het MAS is een reusachtig hedendaags pakhuis. Door de museumzalen op elkaar te stapelen en telkens een kwartslag te draaien, ontstaat een indrukwekkende spiraaltoren. Deze wandelboulevard leidt je omhoog langs alle museumzalen. Helemaal aan de top wacht je een adembenemend panorama over Antwerpen.

Antwerpen