Explorastory

Haring bij de vleet

De haringbuis dook voor het eerst op in de 15de eeuw. Het scheepsmodel staat symbool voor de historisch belangrijke haringvisserij aan de Vlaamse kust. Die kwam op rond het jaar 1000. Door bevolkingsgroei en de opmars van de steden was er meer voedsel nodig. Het antwoord? Vis! Omdat haringen talrijk voorkwamen in de Noordzee, werd de soort druk bevist.

Haringvissen gebeurde met lange, fijnmazige netten, vleten genoemd – vandaar de uitdrukking ‘bij de vleet’.

In Nationaal Visserijmuseum Navigo in Koksijde kan je vanaf september 2024 de haringbuis bewonderen en het verhaal van de visserij ontdekken.

Haring bederft snel, en dat is slecht voor de verkoop. Daarom ging men allerlei manieren gebruiken om de beestjes langer houdbaar te maken. Zoals ze in zout bewaren, of door haringen te roken en er zo ‘bokking’ van te maken.

In de late 14de eeuw bedachten vissers een andere, revolutionaire methode: ‘kaken’, het verwijderden van de kieuwen en ingewanden van de haring voor het inzouten.

De haringbuis was helemaal aangepast aan de nieuwe bewaarmanier. Haringen kaken kon meteen op het brede scheepsdek gebeuren. En dat was niet het enige voordeel. De haringbuis had een groter bereik dan de kleine scheepjes die de haringvissers voordien gebruikten. Vanaf nu waren Vlaamse vissers ook te vinden in Schotse en zelfs Scandinavische wateren. De haringvangst kende daardoor een topperiode in de 15de en 16de eeuw.

Prent van een haringbuis op de Noordzee in de 18de eeuw

Aan het begin van de 17de eeuw zorgde het oorlogsgeweld in de Zuidelijke Nederlanden echter voor een zware crisis in de haringvisserij. De sector zou nooit meer helemaal herstellen. Vlaamse vissers konden weliswaar genoeg andere vissoorten vangen, van tong, over kabeljauw, tot garnalen. Die laatste werden overigens gevangen op het strand door vissers te paard.

Bezoek het Stadsmuseum Oostende en ontdek het visserijverleden van deze kuststad en nog veel meer.

Enorme haringvangst van 1943 bij een vishandelaar in Poperinge

Tijdens de Tweede Wereldoorlog kende de haringvisserij nog een laatste gloriemoment. Enorme haringvangsten van tienduizenden tonnen hielpen het bezette België een gebrek aan voedsel te lijf te gaan. Maar daarna ging de sector opnieuw achteruit. In de jaren 1970 kwamen er zelfs Europese beperkingen op het haringvissen op de Noordzee, om de uitputting van het visbestand tegen te gaan.

Bezoek het MAS in Antwerpen en verken de band van de Scheldestad met de visvangst.

Zet je avontuur meteen verder!

Vis op vrijdag

Abdijen zoals Herkenrode bezaten veel gronden voor landbouw, veeteelt én viskweek. Belangrijk voor christenen, die geen vlees mochten eten op vrijdagen.

Bidden om een veilige vaart

De Onze-Lieve-Vrouw-ter-Duinenkerk in het Oostendse Mariakerke gaat terug tot de 11de eeuw. Onder de naam Stella Maris is Maria al sinds de middeleeuwen de beschermvrouw van vissers.

De geschilderde vis

Vrouwen mochten lang geen schildersopleiding volgen en leerden zo geen mensen schilderen. Clara Peeters, een topschilder in de 17e eeuw, maakte fantastisch werk met bloemen, fruit,... en vis!

Ontdek het erfgoed in het echt

Nationaal Visserijmuseum NAVIGO

Ontdek het leven van de Vlaamse vissersfamilie, de heroïsche Ijslandvaarders en de Oostduinkerkse garnaalvissers te paard. Op de aquariumverdieping waan je je diep in de Noordzee. In de 2 grote aquaria van elk 30.000 liter zitten zo’n 20-tal soorten Noorzeebewoners.

Koksijde

MAS

Het MAS is een reusachtig hedendaags pakhuis. Door de museumzalen op elkaar te stapelen en telkens een kwartslag te draaien, ontstaat een indrukwekkende spiraaltoren. Deze wandelboulevard leidt je omhoog langs alle museumzalen. Helemaal aan de top wacht je een adembenemend panorama over Antwerpen.

Antwerpen

Museumschip Amandine

Een van de meest roemruchte episodes uit de geschiedenis van de Belgische zeevaart in de 20ste eeuw is de Ijslandvisserij, een gevaarlijke onderneming die weken duurde.

Oostende