Explorastory

De mijn sluit in Zwartberg

In de jaren na de Tweede Wereldoorlog beleefden de Limburgse mijnen ongekende hoogdagen. Steenkool was de motor van de boomende Belgische economie en dus sprong de regering de mijnsector bij. Mijnwerkers werden in uitgekiende campagnes voorgesteld als redders van het vaderland. Als eerbetoon verscheen hun beeltenis op de muntstukken van een halve frank. Ze kregen ook effectief een beter statuut, met allerlei voordelen zoals goedkope leningen en vrijstelling van legerdienst. De productiecijfers schoten de hoogte in, met 1956 als absoluut recordjaar. Dat jaar haalden de Limburgse mijnen 10,5 miljoen ton steenkool uit de ondergrond.

Toch hingen er donkere wolken boven de koolmijnen. De concurrentie van buitenlandse spelers nam toe en olie begon steenkool te vervangen als belangrijkste energiebron.

De sector moest saneren. Eind 1965 kondigde de regering de sluiting aan van vijf Waalse mijnen en één Limburgse mijn: Zwartberg. De aankondiging leidde tot zware protesten en rellen met de Rijkswacht. Die schoot met scherp en er vielen twee doden. Even was Zwartberg wereldnieuws.

Met hun protest konden de mijnwerkers betere voorwaarden afdwingen, maar de sluiting was onafwendbaar. In oktober 1966 ging de mijn effectief dicht. De flamboyante ondernemer Marcel Wauters kocht een deel van de gronden op om er in 1970 een dierentuin te openen. Vanaf toen haalde Zwartberg niet langer het nieuws met zijn mijnwerkers maar wel met zijn olifanten, beren en apen. De sluiting van Zwartberg was de voorbode van een verdere afbouw van de Limburgse mijnen.

Mijnwerkers protesteren tegen de sluiting van Zwartberg

Bekijk in het Emile Van Dorenmuseum de foto’s van fotograaf Johnny Harsch, die de rellen naar aanleiding van de sluiting van Zwartberg fotografeerde.

Tussen 1987 en 1992 gingen ook Waterschei, Eisden, Winterslag, Beringen en uiteindelijk Zolder dicht.

Steenmannetjes route Genk. Veel mijnterrils lijken nu natuurlijke heuvels

De enorme industriële sites bleven wezenloos achter, maar kregen geleidelijk aan een nieuwe functie. Denk maar aan C-mine in Genk, de Luchtfabriek in Zolder of het Thorpark in Waterschei. Ook de overgebleven mijnterrils kregen een nieuwe bestemming als recreatieplek of groene omgeving. De terrils van Eisden promoveerden zelfs tot letterlijke hoogtepunten van het Nationaal Park Hoge Kempen.

Thor Park, met het monumentale hoofdgebouw van de mijn van Waterschei

Dompel je onder in LABIOMISTA, een evoluerend kunstwerk van Koen Vanmechelen op de voormalige mijnsite van Zwartberg.

Zet je avontuur meteen verder!

Citétaal

Onder de arbeidsmigranten in de mijnstreek ontstond een nieuwe variëteit van het Nederlands: de Citétaal of het Cités. Genk is de bakermat, maar ondertussen is het een jongerentaal over heel Limburg.

Krijgsgevangenen in Barak 15

In het voormalige Baltisch Kamp in Beringen verbleven tijdens de Tweede Wereldoorlog Russische krijgsgevangenen die in de mijn moesten werken.

Mijncités

De pas opgerichte mijnbedrijven in Limburg bouwden na Wereldoorlog I mijndorpen of cités om het toekomstige personeel te huisvesten.

Ontdek het erfgoed in het echt

Emile Van Doren museum

Het museum draagt de naam van één van de schilders die Genk na een eerste bezoek voorgoed in zijn hart droeg. Emile Van Doren (1865-1949), een slagerszoon uit Brussel, kwam als student aan de Académie des Beaux-Arts voor het eerst naar Genk, eind jaren 1880.

Genk

Mijndepot van Waterschei

Oud-mijnwerkers hebben een mooi en volledig mijnmuseum gebouwd in het hoofdgebouw van de koolmijn van Waterschei. Een bezoek aan deze unieke plaats zal je niet snel vergeten. De mijnwerkers blijven er op post en vertellen je graag en vol vuur hun verhaal over werken en leven in en rond de...

Genk

Labiomista

Op de fundamenten van het mijnverleden en de oude dierentuin van Zwartberg (Genk) evolueert een project dat je meeneemt in de unieke visie van kunstenaar Koen Vanmechelen en zijn levenswerk op vlak van identiteit, fertiliteit & bioculturele diversiteit. Een tuin van orde en chaos, een arena van cultuur en natuur....

Genk