• Ontdek
  • Op de kaart
  • Missies
  • Profiel
  • Ontdek

  • Op de kaart

  • Missies

  • Profiel

Zet je avontuur meteen verder!

De Zimmertoren in Lier

Torenuurwerken van Lier

De kleine stad Lier in de provincie Antwerpen pronkt niet met één, maar twee bijzondere uurwerken. Ontdek ze hier!

De uur-en kalenderwijzerplaat van Leuven

Kalenderwijzerplaat Leuven

De Leuvense wijzerplaat is een zeldzame getuige van het laatmiddeleeuwse tijds- en wereldbeeld. Tijd niet als een lijn van verleden naar toekomst maar als een cyclus.

De zonnewijzer aan de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Huldenberg

Grootste zonnewijzer in Vlaanderen

Wilde je vroeger weten hoe laat het was, dan keek je best eerst even naar de hemel. Precies op de middag staat de zon in het zuiden, op haar hoogste stand van de dag. Een van de grootste zonnewijzers van Vlaanderen hangt aan de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Huldenberg, in Vlaams-Brabant.

De Duitse zomertijd

De Duitse zomertijd

Waar kwam deze tijdsverwarring tijdens de Eerste Wereldoorlog vandaan? Sinds de late 19de eeuw leefden de Belgen niet meer op het ritme van de natuur, maar op dat van een internationaal afgesproken uurregeling.

Ontdek het erfgoed in het echt

Train World

Het nieuwe gebouw naast de historische stationshal uit 1913, biedt plaats aan een deel van de permanente tentoonstelling en de tijdelijke exposities en is een eerbetoon aan de rijke geschiedenis van de trein in België.

Brussel
Treinmuseum in Heist-op-den-Berg

Treinmuseum

Het treinmuseum toont de prachtige schaalmodellenverzameling van Pieter Nombluez. Meer dan 2.500 stuks vertellen de geschiedenis van het openbaar vervoer, vanaf de postkoets, via de stoomtreinen tot de tgv.

Heist-op-den-Berg
Onze-Lieve-Vrouwekathedraal in Antwerpen

Onze-Lieve-Vrouwekathedraal

De kathedraal is niet alleen de grootste gotische kerk van de Nederlanden, ze is ook een steen geworden verhaal van glorie en voorspoed maar evenzeer van leed en rampspoed.  Al meer dan duizend jaar is Maria de patrones van de kathedraal en van de stad Antwerpen. Deze kerk is meer...

Antwerpen
Sint-Michiels en Sint-Goedelekathedraal in Brussel

Sint-Michiels en Sint-Goedelekathedraal

Voeg je bij de honderdduizenden andere bezoekers die hier jaarlijks door de poorten komen, en ontdek de gotische architectuur, de kunstwerken en de indrukwekkende glasramen van deze kathedraal waar vanaf de 13e eeuw 300 jaar aan gebouwd werd.

Brussel
Explorastory

Meridiaanlijnen van Quetelet

Meridiaanlijnen van Quetelet

Meridiaanlijnen van Quetelet

In 1835 vertrok de eerste trein op het Europese vasteland van Brussel naar Mechelen. Maar wie ging er waken over de uurregeling? Het tijdstip in de Belgische steden werd toen nog lokaal berekend op basis van de zon, en kon onderling wel tot een half uur verschillen. Je kon letterlijk ergens om drie uur de trein nemen en vóór drie uur op je bestemming aankomen. Het bezorgde zowel de reizigers als het treinpersoneel de nodige hoofdbrekens. Daarom besloot de regering al in 1836 om de tijdsberekening binnen het koninkrijk gelijk te trekken.

Leer meer over de geschiedenis van de spoorwegen in Train World in Schaarbeek.

Om drie uur de trein nemen en vóór drie uur op je bestemming aankomen

Geen man was beter geschikt om die klus te klaren dan de Gentse wiskundige Adolphe Quetelet, stichter en directeur van de Koninklijke Sterrenwacht van Brussel. In zijn opdracht stond specifiek dat een van de doelen was om treinongelukken te vermijden, zeker omdat er nog maar één spoor was voor beide richtingen.

Portretfoto van Adolphe Quetelet, astronoom, wiskundige en statisticus
Portretfoto van Adolphe Quetelet, astronoom, wiskundige en statisticus (1796-1874) - Archief Universiteit Gent - Foto Ghemar, Brussel

Quetelet kreeg de opdracht om in 41 steden zogenaamde meridiaanlijnen te trekken. Meridiaanlijnen of ‘middaglijnen’ zijn lijnen op de grond, bijvoorbeeld in koper, waar vanuit een gat in een raam of muur (het ‘oculus’) precies op de middag zonnestralen vallen. Zij bepalen zo voor die plaats de astronomische middag. Het zijn eigenlijk groot uitgevallen zonnewijzers. De Queteletmeridiaan in de kathedraal van Antwerpen werd in 1995 nog eens uitgetest. Hij bleek tot op 3 à 5 seconden nauwkeurig te zijn.

Meridiaanlijn en oculus in de kathedraal in Brussel
Meridiaanlijn en oculus in de kathedraal in Brussel - Wikimedia Commons, foto maxifred

Quetelet bouwde uiteindelijk maar 11 meridiaanlijnen. Acht ervan kan je vandaag nog gaan zoeken, onder andere in de kathedralen van Brussel en Antwerpen, op de Grote Markt van Brugge en van Lier, in de Sint-Martinuskerk in Aalst en de Onze-Lieve-Vrouwkerk in Dendermonde. Gelukkig voor Quetelet deed de elektrische telegraaf kort daarna zijn intrede, zodat de meridiaanlijnen overbodig werden. Via de telegraaf werd vanuit Brussel elke ochtend om 6 uur het tijdstip naar alle stations uitgezonden, waar de klokken dan gelijk werden gesteld. De treinen reden dan wel op hetzelfde uur, maar de rest van het land leefde nog op lokale tijd. Pas in 1892 gold in heel België hetzelfde tijdstip.

Ga op zoek naar Quetelets meridiaanlijnen in je buurt.