Wilde je vroeger weten hoe laat het was, dan keek je best eerst even naar de hemel. Precies op de middag staat de zon in het zuiden, op haar hoogste stand van de dag. Ze bevindt zich dan boven de meridiaan van de plaats waar je staat. De meridiaan is een denkbeeldige lijn van noord- naar zuidpool, die alle plekken verbindt waar het exact even laat is. Om 12u ’s middags wijzen de schaduwen recht naar het noorden. Op dit principe werken zonnewijzers – een type uurwerk dat al in het oude Egypte werd gebruikt.

Een van de grootste zonnewijzers van Vlaanderen hangt aan de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Huldenberg, in Vlaams-Brabant. Hij werd in 1764 aan het zuidelijke zijkoor van de gotische kerk aangebracht. Onder de uren in Latijnse cijfers staat een spreuk: ‘De tijd helaes! Ziet vergaet als dit teecken vroegh en laet’. Een herinnering voor de Huldenbergenaars dat hun aardse leven vergankelijk is.

Mechanische uurwerken verschenen al rond 1300 in Europa. Zij werkten ook bij slecht weer, maar om de tijd in te stellen had je nog wel een zonnewijzer nodig. 

De zonnetijd verschilt van plaats tot plaats. Tot in de late 19de eeuw gebruikten mensen in België de plaatselijke tijd. Daarvoor baseerden ze zich op het torenuurwerk en de klokken in hun dorp of stad. Pas in 1892 werd in België een standaarduur ingevoerd. Enkele jaren eerder was een conferentie in Washington DC de wereld verdeeld in tijdzones, vertrekkend van de Greenwich Mean Time (GMT). België ligt eigenlijk in die tijdzone, geografisch gesproken, maar om politieke, commerciële en praktische redenen schakelde het land na de Tweede Wereldoorlog over naar de Midden-Europese tijdzone (MET), GMT +1 uur.

Voor je je horloge van de hand doet en investeert in een zonnewijzer, moet je dus weten dat de ‘ware zonnetijd’ niet gelijk is aan de officiële tijd. Die loopt in Vlaanderen voor op de zonnetijd.