Explorastory

Mijncités

Toen kort na 1900 in Midden-Limburg de steenkoolwinning op gang kwam, was de regio dunbevolkt en weinig bebouwd. De pas opgerichte mijnbedrijven moesten dus volledig nieuwe woonwijken bouwen om het toekomstige personeel te huisvesten.

Arbeiderswijken hadden in die periode een bedenkelijke reputatie. Ondernemers en politici wilden geen onhygiënische getto’s zoals in de 19de-eeuwse industriesteden.

In Limburg zouden ze het anders aanpakken: geen grauwe woonblokken, maar pittoreske huizen met bomen en moestuinen.

Vooraanstaande architecten mochten de nieuwe woonwijken ontwerpen. Een van hen was Adrien Blomme, een architect die in Engeland vertrouwd was geraakt met het concept van garden cities of tuinwijken: stadswijken met een groen en dorps karakter. Zo groeiden in het interbellum nabij de Kempische koolmijnen nieuwe mijndorpen of cités, met veel groen en cottagewoningen die deden denken aan het Engelse platteland.

Ontwerpplan voor een tuinwijk in Beringen

Toch kwamen niet alle mijnwerkers in die mooie cottagewoningen terecht. De fraaiste huizen gingen doorgaans naar de kaderleden van de mijn en er waren soms woningen te kort om het groeiende aantal mijnwerkers te huisvesten. Tijdens en kort na de Tweede Wereldoorlog moesten velen het zelfs stellen met een onderkomen in rudimentaire barakken.

Naast woningen bouwden de mijnen ook kerken, scholen, sportvelden en theaterzalen. Ze stichtten verenigingen en sportclubs zoals de voetbalploegen Thor Waterschei en KFC Winterslag. Al die voorzieningen waren aantrekkelijk, maar tegelijk gaven ze de mijnen veel macht over hun personeel. Citébewoners waren immers voor elk aspect van het dagelijks leven afhankelijk van de mijn.

Critici noemden de cités daarom soms ‘gouden kooien’.

Eerste Cité van Winterslag. In veel cités bleven elementen van de oorspronkelijke tuinwijkarchitectuur behouden

Door de steenkoolontginning verstedelijkte Midden-Limburg in sneltempo. Die ontwikkeling was het meest uitgesproken in Genk. Het dorp groeide in een halve eeuw tijd uit tot een industriële centrumstad en door de grote instroom ontstond er zelfs een geheel nieuw dialect: de Citétaal.

De mijnsluitingen veranderden het leven in de cités, maar de tuinwijkarchitectuur bleef grotendeels intact. Vandaag vormen de tuinwijken samen met de industriële gebouwen en de terrils markante sporen van het mijnverleden in het Limburgse landschap.

Zet je avontuur meteen verder!

De mijn sluit in Zwartberg

Eind 1965 kondigde de regering de sluiting aan van de mijn van Zwartberg. Dat leidde tot dodelijke rellen. Even was Zwartberg wereldnieuws.

Citétaal

Onder de arbeidsmigranten in de mijnstreek ontstond een nieuwe variëteit van het Nederlands: de Citétaal of het Cités. Genk is de bakermat, maar ondertussen is het een jongerentaal over heel Limburg.

Krijgsgevangenen in Barak 15

In het voormalige Baltisch Kamp in Beringen verbleven tijdens de Tweede Wereldoorlog Russische krijgsgevangenen die in de mijn moesten werken.

Ontdek het erfgoed in het echt

Mijnwerkersmuseum

Het verouderde spoorwegstation van Galmaarden werd in 2000 vervangen door een modern station. De architectuur verwijst naar het mijnverleden van de regio door nabootsing van twee lifttorens van mijnschachten en opstelling van een kolenwagentje. In het nieuwe station is er ook een mini-mijnwerkersmuseum.

Galmaarden

Museum van de Mijnwerkerswoning

Ontdek hoe de mijnwerkers leefden. “Alsof de kompel thuis gaat komen…”: Dit is de indruk die men in deze goede kamer, woonkeuken en slaapkamers krijgt. De bemeubeling, de versieringstechnieken, de voortuin en achtertuin getuigen enerzijds van de creativiteit van de bewoners van verschillende nationaliteiten en anderzijds van het gecontroleerde wonen...

Maasmechelen

C-Mine

De site van C-mine is een unieke, authentieke en wonderbaarlijke plek, met een levend verleden en een interessant en creatief aanbod. C-mine is een plek waar mensen, ideeën, disciplines met een grote diversiteit elkaar ontmoeten en er hun creativiteit delen. Een bezoek aan de site is steeds een belevenis die de...

Genk